In politiek Den Haag en de polder woedt een verhit debat over het lot van arbeidsgehandicapten. Sinds 2015 kunnen zij niet meer terecht in de sociale werkplaatsen – die zijn gesloten voor nieuwe aanwas.
Destijds werkten daar ruim 100 duizend mensen. Zij hadden een eigen cao en een baangarantie voor het leven.
Het kabinet-Rutte II besloot dat mensen met een beperking moeten integreren op de arbeidsmarkt. En dat zij in eigen tempo moeten meedraaien tussen ‘gewone’ collega’s.

Dat gaat nog niet van harte, zegt het SBCM (het kenniscentrum en A&O-fonds sociale werkgelegenheid). Het SBCM deed onderzoek naar de dienstverbanden van arbeidsgehandicapten. De conclusie: er is vooral veel onzekerheid.

Arbeidsgehandicapten zitten op tijdelijke contracten van 12 tot 40 uur per week, werken als uitzendkracht of worden gedetacheerd vanuit de voormalige SW-bedrijven. Soms hebben ze sobere arbeidsvoorwaarden en ontbreekt een pensioenregeling.
Werkgevers maken volop gebruik van de wettelijke mogelijkheid om mensen maximaal drie tijdelijke contracten te bieden om ze vervolgens te laten ‘uitstromen’.

Niet alleen is voor gehandicapten het werk onzekerder geworden. Hun baankansen zijn sinds 2015 ook gedaald, concludeerde het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
Het is tijd dat de regering weer de regie neemt, zegt Huib van Olden, voorzitter van SBCM.
Doordat gemeenten verantwoordelijk zijn voor de arbeidsgehandicapten, is per regio verschillend beleid ontstaan.
“Als we vijf jaar zo doorgaan, ontstaat er nog meer verschil in arbeidsvoorwaarden per regio en tussen groot- en kleinbedrijf. Dat moeten we als samenleving niet willen.” Hij pleit voor ‘één landelijk geldend arbeidsvoorwaardenpakket’ dat duidelijkheid biedt aan werknemers en bedrijven.

‘Heropen de sociale werkplaatsen’
De oproep van Van Olden gaat voor twee opmerkelijke bondgenoten nog niet ver genoeg. Werkgeversvereniging VNO-NCW en de Socialistische Partij (SP) hebben elkaar gevonden op het taaie dossier van de arbeidsgehandicapten. ‘Geef de sociale werkvoorziening een tweede leven!’, schrijven SP-leider Lilian Marijnissen en werkgeversvoorzitter Hans de Boer in een brief aan het kabinet.

‘Het organiseren van werk voor mensen met een beperking is simpelweg een kwestie van beschaving’, stellen de socialist en de kapitalist. ‘Tienduizenden mensen met een beperking zitten thuis. Hun situatie is onhoudbaar’, schrijven ze, verwijzend naar het SCP-onderzoek. ‘Voor mensen met een arbeidsbeperking daalde de kans op een baan de afgelopen jaren van 50 naar 30 procent.’

VNO-NCW en SP willen dat in elk van de 35 ‘arbeidsmarktregio’s’ een goed draaiende sociale werkplaats komt met voldoende beschut werk. In plaats van een eindstation voor gehandicapten, moet dit een opstap worden naar de arbeidsmarkt. Deze werkplaatsen moeten ‘zorgen voor betere doorstroom naar werk door mensen goed voor te bereiden en te begeleiden, zodat ze er klaar voor zijn’.

Natuurlijke tegenpolen
De opstelling van Marijnissen en De Boer is niet opmerkelijk – beide partijen hebben baat bij werkvoorziening voor gehandicapten – maar dat zij samen optrekken wel. De werkgeversclub en de SP zijn natuurlijke tegenpolen. Tot nu toe troffen SP en VNO-NCW elkaar enkel bij protesten van de socialisten tegen het grootkapitaal.

De SP heeft zich steeds tegen de inkrimping van de sociale werkplaatsen verzet. Werkgeversvoorman De Boer vindt de inkrimping te rigoureus. Bij zijn aantreden in 2014 pleitte hij voor meer beschut werk. ‘Ik weet uit de praktijk hoe verwarrend veranderingen kunnen zijn voor mensen met een handicap. Sommigen raken al compleet in de war als een bushalte dertig meter is verplaatst. Die moet je grote veranderingen niet aandoen’, zei De Boer toen.