De curriculumherziening vorig jaar heeft bij Beeldende Therapie geleid tot nieuwe focuspunten in het onderwijs. Omdat steeds meer studenten in het derde studiejaar stagelopen met mensen met een verstandelijke beperking of ouderen met (beginnende) dementie wilden we graag een OWE aanbieden waarin studenten in het tweede studiejaar leren om non-verbaal, ontwikkelingsgericht te werken. Deze OWE ‘Behandelen bij beperkingen’ hebben we gedurende de ontwikkeling ervan steeds meer bekeken vanuit het kader van de mensenrechten naast het medisch paradigma waarin er vooral gekeken wordt naar de tekortkomingen. We wilden studenten een leeromgeving aanbieden waarin zij vanuit gelijkwaardigheid, veelkleurigheid en wederzijds ‘sense of belonging’ met mensen met een (verstandelijke) beperking leren en werken.

We hadden het geluk dat er vrijwel tegelijkertijd een STERKplaats van de ‘Landelijke federatie belangenbehartiging van mensen met een beperking’ (LFB) binnen de HAN ingericht werd. Bij een STERKplaats leren mensen met een (verstandelijke) beperking hun ervaringskennis in te zetten in onderwijs. We konden zodoende leerteams opzetten waarin onze studenten en STERKstudenten samen leren over onderwerpen die voor hen allen belangrijk zijn in hun opleiding. Onderwerpen zijn bijvoorbeeld ‘echtheid en afstemming in contact’ en ‘zijn wie je wilt zijn’.

Praktisch zijn er leerteams van zes personen gevormd, die elkaar wekelijks ontmoeten (helaas gedeeltelijk online) om beeldende workshops te doen aan de hand van de met elkaar gekozen en besproken onderwerpen. Het beeldend werk dat daarbij ontstond werd in januari feestelijk tentoongesteld en de onderwerpen theoretisch verdiept gepresenteerd.

We hebben het medisch paradigma over beperkingen niet volledig losgelaten. Op een ander moment in de week hadden studenten een lesaanbod waarin vanuit agogische ontwikkelingsmodellen beeldend therapeutische interventies werden behandeld. Daarnaast hebben we de Body of Knowledge over autisme en ADHD aan deze OWE gekoppeld.

Helaas hebben de Corona maatregelen negatieve invloed gehad op wat we konden, maar wij kijken als docenten tevreden naar de eerste ervaringen. We waren natuurlijk benieuwd hoe onze studenten dit onderwijs hebben ervaren en daarom hebben Jis Raaijmakers en Floor van Oploo gevraagd om hun ervaringen met ons en jullie te delen. Dit is wat zij erover hebben geschreven:

Wij vonden het beiden eerst spannend om contact te maken met mensen met een beperking. Het was onze eigen onzekerheid om iemand op de verkeerde manier aan te spreken. Vaak waren we bang iemand te kinderachtig aan te spreken of dat we diegene niet kon verstaan. In onze omgeving hebben we zelden contact gehad met mensen met een fysieke of mentale beperking. Na de ervaring met de STERK studenten is zowel ons gedrag als onze gedachte hierover helemaal verandert.
Vanwege de corona konden de STERKstudenten vaak niet fysiek aanwezig zijn. Hierdoor deden we de lessen digitaal. Samen met ons leerteam werkte we digitaal aan het gewenste eindresultaat. Door elkaar instructies te geven werden de activiteiten ook speelser. Hierdoor kregen we vooral veel plezier samen tijdens het werken en konden we samen lachen.

Tijdens het beeldend werken kwamen we erachter dat in onze groep veel gelijke interesses zijn, die ook de STERKstudent heeft. We bleken verschillende raakvlakken te hebben en veelal dezelfde normen en waarden. Er waren ook punten waar we duidelijk verschillen herkenden.
We zijn allemaal mensen en we hebben behoefte aan contact, creativiteit en een passie. Na een tijdje zagen we de STERKstudent echt als medestudent. De fysieke en cognitieve be­perkingen raakten naar de achtergrond. Hierdoor werd het contact steeds vriendschappelijker. We begonnen een band met elkaar op te bouwen.

Wij hebben de STERKstudenten gevraagd hoe zij het samen leren met ons hebben ervaren. Zij vertelden dat ook zij de OWE positief ervaren hebben. Zij vonden bijvoorbeeld positief dat we samen leerden, als een team! Bij -en voor- sommige STERKstudenten kostte het tijd om een passende vorm van met elkaar communiceren te ontdekken. Soms liep de communicatie snel op basis van gelijkwaardigheid en soms moesten we elkaar wat langer aftasten. Dat is ook niet vreemd als je ineens als nieuwe groep gaat samenwerken. Ook kon het lastig zijn om eigen grenzen te bewaken. Een van de STERKstudenten vertelde dat hij zich vragen stelde zoals: ‘Wat wil ik wel of niet kwijt aan de nieuwe medestudenten?’.
In het begin vonden we het allen erg wennen. We hadden als introductie een kennismakingsopdracht uitgevoerd. Zo konden we op een laagdrempelig niveau kennis maken met elkaar. Voor de STERKstudenten was het bijzonder om te zien hoe wij worden opgeleid als beeldende therapeut en hoe wij te werk gaan.

Na de beeldende activiteiten hebben we regelmatig gereflecteerd op onszelf. We stelden ons vragen zoals: ‘Wat voor therapeut wil ik zijn?’,  ‘wat vind ik van mijn houding?’. Jis kwam volgens eigen zeggen tot de conclusie dat de toonhoogte van haar stem veranderde en dat ze veel meeging in de wensen van de STERKstudent. Zij kwam erachter dat zij hierdoor haar eigen grenzen niet beschermde. Later kon ze dit meer loslaten en ervoer zij een betere balans tussen afstemmen op de ander en afstemmen op jezelf. Het contact met elkaar werd daardoor ook voor haar prettiger. Floor leerde de plek van mensen met een beperking in de maatschappij beter begrijpen. Ook leerde ze van de STERKstudent in haar leerteam om vooral op een persoonlijke manier contact te maken.

Volgend studiejaar gaan we een therapiestage lopen en onszelf verder ontwikkelen in bijvoorbeeld hoe je afgestemd contact kunt maken en toch bij jezelf kunt blijven. We vinden het super dat de opleiding ons de kans van samen leren met STERKstudenten heeft aangeboden. Uiteindelijk leren we het meeste van ervaringen. Vele studenten vonden het voor herhaling vatbaar!